— Gốc rễ của tự do là nhận lấy toàn bộ trách nhiệm —
Có một người trẻ đến hỏi cụ già trong làng:
— Cụ ơi, tại sao đời con cứ gặp chuyện không như ý? Ai cũng làm con tổn thương. Số phận bất công với con…
Cụ già mỉm cười, rót một chén trà, rồi nói:
— Con trai à, khi còn đổ lỗi, con còn trao vận mệnh mình cho tay người khác. Khi con nhận hết về mình, ấy là lúc con cầm lái số phận.
Câu trả lời ấy, nghe như làn gió nhẹ, nhưng đủ lay gốc một cội đời. Bởi lẽ, trách nhiệm 100% chính là bước đầu của tự do thực sự.
Trách nhiệm không phải là đổ lỗi cho chính mình, càng không phải là dằn vặt quá khứ. Mà là một lời tuyên bố:
“Tôi là người tạo ra phản ứng, lựa chọn và hành động của chính mình – từ đó tạo ra kết quả cuộc đời.”
Khi nói “tôi chịu trách nhiệm”, tức là tôi không đổ tại cha mẹ, hoàn cảnh, xã hội, hay vận mệnh. Tôi nhìn vào những gì tôi chọn nghĩ, chọn làm, chọn giữ lại trong lòng.
Đức Phật từng dạy trong Kinh Pháp Cú:
“Chính tâm dẫn đầu các pháp. Tâm là chủ, tâm tạo. Nếu với tâm ô nhiễm mà nói hay hành động, khổ não sẽ theo sau như bánh xe theo chân bò kéo.”
Và ngược lại:
“Nếu với tâm thanh tịnh mà nói hay hành động, an lạc sẽ theo như bóng không rời hình.”
Tâm tạo nghiệp, tâm tạo kết quả. Ta là chủ của tâm – nên ta là người chịu trách nhiệm.
27 năm tù đầy, bị đàn áp, mất tất cả. Nhưng ông không đổ lỗi. Khi được hỏi, ông nói:
“Tôi là người chịu trách nhiệm cho tâm mình. Không ai có thể làm tôi hận thù nếu tôi không cho phép.”
Và ông đã tha thứ. Đó không chỉ là tha cho kẻ khác – mà là tha cho chính mình, để tự do được nảy nở.
Sinh ra từ nghèo khó, bị lạm dụng, bị từ chối nhiều lần. Nhưng bà nói:
“Ngay khi tôi dừng đổ lỗi cho ai khác – là lúc tôi bắt đầu tạo nên cuộc sống mình muốn.”
Oprah không chọn làm nạn nhân – bà chọn làm người kiến tạo.
Có người nói:
— Nhưng có những điều tôi đâu chọn: bệnh tật, tai nạn, mất mát…
Đúng vậy. Ta không chọn sự việc xảy ra. Nhưng ta luôn chọn được cách phản ứng. Và chính cách phản ứng ấy, là dấu ấn của ta lên đời.
Viktor Frankl, nhà tâm lý học sống sót từ trại tập trung Auschwitz, viết trong Man’s Search for Meaning:
“Tự do cuối cùng của con người là chọn thái độ của mình trong bất kỳ hoàn cảnh nào.”
Nơi ông bị hành hạ, đói rét, chứng kiến cái chết khắp nơi – ông vẫn giữ được niềm tin và lòng nhân. Vì ông chọn chịu trách nhiệm với tâm mình.
Chính ông, bằng cách sống thầm lặng mà trọn vẹn, đã gieo vào lòng con trẻ hạt giống trách nhiệm và nhân cách.
Khổng Tử nói:
“Người quân tử cầu ở mình. Kẻ tiểu nhân cầu ở người.”
Lão Tử viết trong Đạo Đức Kinh:
“Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi theo.”
Trang Tử kể chuyện người bắn cung: khi bắn vì chơi thì rất giỏi, nhưng khi bắn vì giải thưởng thì loạn tay. Vì sao? Vì lòng người bị rối – do quá để tâm đến kết quả, quên mất mình là chủ của hành vi.
Không ai làm ta tổn thương nếu ta không để tổn thương đó lặp lại trong lòng.
Nếu mất tiền – có thể là để học cách quản lý.
Nếu bị phản bội – có thể là để học cách chọn người.
Nếu bị từ chối – có thể là để học cách vững vàng.
Tất cả là bài học. Và mình là học trò.
Dán nơi dễ thấy, nhắc mình mỗi ngày.
Một đứa trẻ được nghe: “Vì mày mà mẹ khổ” – sẽ lớn lên đầy mặc cảm.
Một đứa trẻ được nghe: “Ba mẹ tự chọn sinh con, và cũng chọn yêu con mỗi ngày” – sẽ lớn lên với tâm hồn biết tự chịu trách nhiệm, không đổ lỗi.
Hãy dạy con:
“Cuộc sống có thể không công bằng, nhưng con có thể là người công bằng với chính mình.”
Ngày xưa, cụ tôi dạy:
“Người nào dám nhận hết phần lỗi về mình – người đó là chủ của đời họ. Người nào luôn than và trách – là kẻ nô lệ cho tâm mình.”
Khi bạn nói: “Tôi chịu trách nhiệm 100%”, bạn đang không đẩy gánh nặng lên vai – mà là nhặt lại chiếc chìa khóa dẫn đến tự do.
Tự do khỏi oán giận.
Tự do khỏi mong chờ người khác thay đổi.
Tự do khỏi quá khứ.
Tự do để xây một cuộc đời như mình chọn.
Và chỉ người nào dám nhận – mới là người đủ lớn để xây nên số phận bằng đôi tay của chính mình.
#ChịuTráchNhiệm100% #TựDoNộiTâm #LêThịNam#NamLe
0987500649
